Nurkowanie rekreacyjne to coraz powszechniejszy sposób aktywnego spędzania czasu wolnego.
Postęp technologiczny i dostępność zaawansowanego technicznie wyposażenia znacznie zmniejszyły uciążliwości i niebezpieczeństwa praktyki nurkowej, dawniej kojarzonej ze służbami mundurowymi lub pracami podwodnymi, prowadzonymi przez nurków zawodowych.
Warto jednak pamiętać, że organizm człowieka jest jednak słabo przystosowany do przebywania w środowisku wodnym.
Zanurzenie wiąże się m. in. z działaniem na organizm zwiększonego ciśnienia hydrostatycznego.
Charakterystyczne choroby i urazy związane z nurkowaniem spowodowane są przez procesy zachodzące w organizmie pod wpływem zmian ciśnienia zewnętrznego i wynikają z praw fizyki.
Oddychanie pod wodą umożliwia automat oddechowy, podający mieszaninę oddechową. Zwykle jest nią sprężone powietrze, jednak coraz częściej stosuje się inne mieszanki, w których zwartość procentowa gazów jest dostosowywana do głębokości.
Uprawianie nurkowania zawsze wymaga dobrej kondycji fizycznej. Z drugiej jednak strony jeśli nurek jest rozsądny i unika trudnych warunków niesprzyjających nurkowaniu, słaba kondycja fizyczna nie musi ograniczać nurkowania rekreacyjnego.
Osoby niepełnosprawne fizycznie oraz z chorobami przewlekłymi mogą uczestniczyć w ograniczonych formach nurkowania rekreacyjnego, które nie narażają ich na pogorszenie stanu zdrowia.
Dla wielu z nich jest to doskonała forma aktywnej rehabilitacji ruchowej.
Przepisy regulujące kwalifikowanie do nurkowania są różne w zależności od tego, czy dana osoba będzie nurkowała amatorsko czy zawodowo.
Kwalifikowanie do nurkowania wymaga znajomości zasad fizyki oraz konsekwencji zmian ciśnienia działającego na organizm.
Wewnętrzne regulaminy organizacji nurkowych określają potrzebę posiadania badań lekarskich w przypadku płetwonurkowania rekreacyjnego, ponieważ dopuszczenie do nurkowania osoby chorej może być uznane za nieprzestrzeganie zasad bezpieczeństwa.
Kwalifikowanie do nurkowania rekreacyjnego może prowadzić każdy lekarz.
Należy pamiętać, że wiele chorób układu oddechowego, układu krążenia, narządu słuchu i równowagi, wzroku i zatok przynosowych, chorób neurologicznych i psychicznych, chorób układu pokarmowego, chorób metabolicznych oraz stany po przebyciu wielu urazów stanowią bezwzględne przeciwwskazanie do nurkowania.
Przeciwwskazania do nurkowania ze strony układu oddechowego:
- zapalenie płuc i zapalenie oskrzeli
- astma oskrzelowa w okresie zaostrzenia
- rozedma płuc i pęcherze rozedmowe
- przebyta odma opłucnowa- bezwzględne , dożywotnie przeciwwskazanie do nurkowania !!!
- przebyte operacje na klatce piersiowej
- gruźlica
Koniecznym jest, aby każdy kandydat do nurkowania miał wykonane zdjęcie rtg klatki piersiowej w trakcie badań kwalifikujących.
Choroby układu sercowo-naczyniowego będące przeciwwskazaniami do nurkowania:
- zaburzenia rytmu serca
- niestabilna dławica piersiowa
- źle kontrolowane nadciśnienie tętnicze
- dodatni test wysiłkowy
- zła tolerancja wysiłku
- wady serca
Choroby uszu i zatok przynosowych:
- przewlekły stan zapalny uszu i zatok przynosowych
- znaczne zwężenie trąbek i przewodów słuchowych
- trwale pęknięta błona bębenkowa
- silna wrażliwość na podrażnienia przedsionkowe
- stany po operacjach chirurgicznych uszu
Choroby narządu wzroku:
- wszelkie ostre stany zapalne narządu wzroku i aparatu ochronnego oka z towarzyszącym bólem, zaburzeniem ostrości wzroku , dwojeniem obrazu, światłowstrętem
Po operacjach korygujących zaćmę i jaskrę można powrócić do nurkowania po ok. 3 miesiącach przerwy.
Zaburzenia neurologiczne i psychiczne:
- stwierdzone w wywiadzie epizody drgawek i utraty przytomności /np. padaczka/
- stan po udarze mózgu
- silne nerwice, psychozy
- choroby psychiczne
- uzależnienie od leków, alkoholu i narkotyków
- zaburzenia osobowości
- ociężałość umysłowa
- chwiejny stan emocjonalny
- stany lękowe i depresyjne
- lęk przed zamknięciem, przed otwartą przestrzenią, wodą, głębokością, wodną fauną i florą
- należy pamiętać, iż nurkowanie pod wpływem alkoholu jest bezwzględnie p/wskazane !!!
Inne przeciwwskazania:
- ciąża
Po porodzie drogami natury można nurkować po ok. 4 tygodniach
Po cięciu cesarskim konieczny jest ok. 8-12 tygodniowy okres rekonwalescencji
- otyłość – p/wskazanie względne
- przewlekłe infekcje
- przewlekłe choroby nerek
- choroby metaboliczne /np. źle kontrolowana cukrzyca/
- przewlekłe choroby kości
- przepukliny brzuszne
- znaczne dysfunkcje stawów
- ciężkie skrzywienia kręgosłupa
- rozległe blizny
- choroby jamy ustnej i szczęk /niezamykanie przednich zębów więcej niż 4 mm
- kolostomia /przetoka jelitowa/
- rozległe blizny
Tymczasowe medyczne zakazy nurkowania obejmują prawie wszystkie choroby przewlekłe na etapie zaostrzeń, a także takie „banalne” schorzenia jak nieżyt nosa, zapalenie migdałków, zapalenie krtani, przeziębienie i inne.
Kwalifikowanie do nurkowania zawodowego i w służbach mundurowych /wojsko, służby specjalne/ przeprowadzają lekarze przeszkoleni przez Polskie Towarzystwo Medycyny i Techniki Hiperbarycznej oraz Krajowy Ośrodek Medycyny Hiperbarycznej.
Kwalifikowanie do nurkowania po przebytych chorobach lub wypadkach nurkowych zależy od charakteru doznanych urazów oraz od prawdopodobieństwa pogorszenia stanu zdrowia lub nawrotu choroby nurkowej.
Z uwagi na fakt, iż problemy medycyny nurkowej pozostają znane jedynie wąskiej grupie lekarzy pracujących w ośrodkach medycyny hiperbarycznej lub związanych ze środowiskiem nurkowym, warto, w przypadku jakichkolwiek wątpliwości przy kwalifikowaniu do nauki nurkowania i nurkowania skorzystać z konsultacji lekarza posiadającego wiedzę i doświadczenie z medycyny nurkowej.
Autorem artykułu jest lek. Janusz Wójcicki, specjalista chorób płuc, którego pasją jest nurkowanie zarówno w Polsce jak i za granicą.
Bibliografia:
- Wielka Interna. Pulmonologia. Wydanie II. pod. red. Adama Antczaka – rozdział : Medycyna nurkowa.
- Medycyna dla nurkujących. Jarosław Krzyżak. Krzysztof Korzeniewski. Poznań. 2020.
- Strona internetowa – „ZANURKOWANI”.