Astma oskrzelowa jest jedną z najczęstszych przewlekłych chorób układu oddechowego.
Opracowania Światowej Organizacji Zdrowia /WHO/ szacują liczbę chorych na świecie na ok. 300 mln. Do roku 2050 ich liczna ma wzrosnąć o kolejne 100 mln.
Wzrost zapadalności na astmę spowodował, że w wielu krajach choroba ta stanowi poważny problem zdrowotny, społeczny i ekonomiczny.
Jej przewlekły charakter i uciążliwe objawy rzutują na kondycję fizyczną, stan psychiczny i życie rodzinne pacjentów, obniżają jakość życia, ograniczają aktywność społeczną i zawodową.
Astma należy do grupy chorób obturacyjnych oskrzeli.
U jej podłoża leży przewlekle zapalenie dróg oddechowych
Zapalenie jest przyczyną reaktywności oskrzeli, tzn. skłonności do skurczu mięśni gładkich oskrzeli i obturacji dróg oddechowych w wyniku ekspozycji na alergeny środowiskowe, na wysiłek fizyczny, zimne powietrze, zapachy, stres, zmiany wilgotności powietrza.
Pacjent odczuwa duszność, świsty, kaszel lub ucisk w klatce piersiowej.
Objawy pojawiają się ze zmienną częstością i mają zmienne nasilenie.
Najczęściej ustępują samoistnie lub pod wpływem leczenia.
Na astmę chorują osoby obojga płci i w różnym wieku.
Astma tzw. alergiczna rozpoczyna się zazwyczaj w dzieciństwie – w ok. 80% przypadków do pierwszego napadu dochodzi przed 5 r.ż.
Choroba ma zmienny przebieg, z okresami zaostrzeń i poprawy.
Kaszel jest najczęstszym objawem astmy. Z reguły jest napadowy, suchy, męczący, niezwiązany z infekcją czy przeziębieniem, często występuje w nocy, nad ranem, lub po wysiłku.
W tzw. wariancie kaszlowym astmy kaszel, zwłaszcza nocy, jest jedynym objawem choroby.
Kolejnym objawem jest duszność.
Duszność jest to subiektywne odczucie braku powietrza lub trudności w oddychaniu.
Jako objaw subiektywny nie odzwierciedla ciężkości napadu astmy.
Pacjenci często określają duszność jako brak tchu. Duszność ma charakter głównie wydechowy. Może pojawiać się napadowo, po kontakcie z alergenami takimi jak pyłki, pleśnie, alergeny zwierzęce.
Często kaszlowi i duszności towarzyszą odczuwalne przez pacjenta i słyszalne świsty głównie wydechowe.
Kolejnym objawem jest nietolerancja wysiłku, zadyszka, szybkie męczenie się podczas wysiłku.
W kilka minut po wysiłku może pojawić się kaszel, duszność i świsty wydechowe.
Objawom astmy mogą towarzyszyć niepokój, depresja, rozdrażnienie, senność po nieprzespanych z powodu objawów nocach.
Dodatkowo pacjent może uskarżać się na objawy innych chorób alergicznych, takich jak nieżyt nosa, wodnisty wyciek z nosa, kichanie, zapalenie spojówek, łzawienie oczu, atopowe zapalenie skóry.
Charakterystyczną cechą astmy jest jej napadowy charakter dolegliwości.
Objawy często pojawiają się w nocy i nad ranem.
Typowy napad astmy zaczyna się uczuciem ciężaru w klatce piersiowej. Następnie pojawiają się świsty przy oddychaniu i duszność. Często wyprzedza ją silny kaszel. Zazwyczaj pod koniec napadu pacjent odkrztusza duża ilość jasnej, lepkiej plwociny.
Prawdopodobieństwo wystąpienia astmy zwiększają przedłużające się infekcje dróg oddechowych powyżej 10 dni, alergia pokarmowa w wywiadzie, dodatni wywiad rodzinny w kierunku astmy lub chorób alergicznych.
Warto pamiętać, że objawy astmy, poza epizodami napadów i zaostrzeń, mogą nie występować.
W podsumowaniu koniecznie należy stwierdzić, że typowe objawy astmy, a więc:
1/. kaszel
2/. duszność
3/. świszczący oddech
4/. ściskanie w klatce piersiowej
występują także w innych chorobach układu oddechowego lub sercowo-naczyniowego i wymagają zawsze konsultacji z lekarzem.
Nie można ich bagatelizować.
Autorem artykuły jest lek. Janusz Wójcicki, specjalista chorób płuc / pulmonolog, który przyjmuje pacjentów w poradni pulmonologicznej w naszym centrum.
Bibliografia:
1/. Wielka Interna – wydanie II , Pulmonologia – pod redakcją prof. Adama Antczaka. Rozdział Astma oskrzelowa.
2/. Portal medyczny – mp.pl – część dla Pacjenta