Pod wodą na organizm nurkującego działa szereg czynników, odmiennych niż na lądzie, np. wysokie ciśnienie hydrostatyczne, zwiększone ciśnienie cząstkowe gazów wchodzących w skład powietrza lub innych mieszanin oddechowych, wychłodzenie.
W związku z tym od nurka wymaga się nie tylko dobrego stanu zdrowia, ale także ścisłego przestrzegania zasad bezpieczeństwa, higieny i dobrej praktyki nurkowej.
Zasada pierwsza – podstawowa – zapisz się na profesjonalny kurs nurkowy.
Osoby, które nie przeszły kursów nurkowych nie powinny nurkować, ponieważ może się to skończyć tragicznie.
Uprawianie nurkowania zawsze wymaga dobrej kondycji fizycznej. Bądź w dobrej formie.
Kilka miesięcy przed rozpoczęciem aktywności podwodnej zadbaj o odpowiedni trening i aktywność sportową. Może to być pływanie na basenie, jazda na rowerze, szybki marsz, bieganie. Poprawi to sprawność i kondycję fizyczną. Dzięki temu nurek staje się lepiej wytrenowany, organizm lepiej znosi przebywanie w odmiennym środowisku, potrafi właściwie postępować w sytuacjach awaryjnych, a ponadto jest mniej narażony i podatny na choroby.
Nurek nie powinien stosować używek (tytoń, kawa, alkohol), które obniżają ogólną sprawność organizmu.
Nurek powinien prowadzić unormowany tryb życia, przestrzegać właściwego rozkładu zajęć, odpoczynku, posiłków i snu.
Warunkiem zachowania dobrego zdrowia i wysokiej sprawności fizycznej nurka jest przestrzeganie zasad higienicznego trybu życia.
Nie należy nurkować w stanie zbytniego przepracowania, zmęczenia, zbyt małej ilości snu, bezpośrednio przed oraz po locie samolotem. Po długim locie samolotem zwłaszcza w inną strefę klimatyczną przeznacz 1-2 dni na aklimatyzację. Zapoznaj się z wymaganymi szczepieniami jadąc do krajów tropikalnych.
Dla każdego nurka niemałe znaczenie ma przestrzeganie zasad racjonalnego żywienia. Podczas pobytu pod wodą wzmaga się przemiana materii, gdyż straty energetyczne są znacznie większe niż na powierzchni. Jeżeli straty energetyczne nie zostaną wyrównane odpowiednim pokarmem, będzie postępował ubytek masy ciała.
Rozkład dzienny żywienia powinien uwzględniać wpływ podwyższonego ciśnienia na układ trawienny człowieka.
Nie zaleca się nurkowania bezpośrednio po posiłku, zwłaszcza obfitym. Nie powinno się spożywać obfitego posiłku w czasie krótszym niż 2 godziny przed nurkowaniem.
Zaleca się na kilkadziesiąt minut przed nurkowaniem spożyć lekki posiłek, dbając dodatkowo o odpowiednie nawodnienie organizmu.
Ucisk wody na wypełniony żołądek może spowodować wystąpienie bolesnych kurczy żołądka lub wymiotów.
Nurek nie powinien także spożywać posiłków bezpośrednio po zakończeniu nurkowania. W tym okresie może przyjmować ciepłe, osłodzone napoje. Główny posiłek należy spożyć ok. 1,5-2 godziny po nurkowaniu.
Przerwy między posiłkami nie mogą przekraczać 4-5 godzin.
Przed samym nurkowaniem należy powstrzymać się przed paleniem papierosów. A najlepiej zupełnie zaprzestać palenia, zarówno papierosów tradycyjnych, jak i e-papierosów.
W razie złego samopoczucia, braku chęci do nurkowania, tzw. „złego dnia”, niedyspozycji fizycznej lub psychicznej – zrezygnuj z nurkowania.
Nie pij alkoholu przed nurkowaniem, pomiędzy nurkowaniami, a najlepiej przez cały okres wypoczynku nad wodą związany z uprawianiem płetwonurkowania.
Nawet niewielkie ilości alkoholu mogą powodować przejściowe, niekorzystne działania na procesy myślowe, koordynację ruchową, wytrzymałość fizyczną i tolerancję na zimno.
Alkohol może również nasilać objawy zmęczenia, choroby morskiej i narkozy azotowej.
Unikaj pokarmów wzdymających, gazotwórczych , np. groch, fasola, bób, kapusta, nasiona strączkowe, tworzących w jelitach gazy mogące doprowadzić do poważnych zaburzeń zwłaszcza podczas wynurzania.
Nie pij napojów gazowanych.
Zadbaj przed wyjazdem o uzębienie /sanacja jamy ustnej/. Bolący ząb zepsuje nawet najlepszy wyjazd nurkowy.
Zadbaj o prawidłową wagę ciała. Otyłość zmniejsza sprawność fizyczną i wydolność organizmu, a ze względu na dużą rozpuszczalność azotu w tkance tłuszczowej predysponuje do zachorowania na chorobę ciśnieniową.
Należy również pamiętać, że bezpośrednio przed samym nurkowaniem instruktor nurkowania, kierownik prac podwodnych lub lekarz oceniają stan zdrowia nurka i mogą zezwolić lub nie na nurkowanie.
Zapobiegaj przegrzaniu organizmu – nie chodź w skafandrze w słoneczny dzień na długo przed nurkowaniem jak i po nurkowaniu.
Przed nurkowaniem nie przebywaj zbyt długo na słońcu.
Po nurkowaniu unikaj większego wysiłku fizycznego.
Ścisłe przestrzeganie elementarnych zasad higieny osobistej stanowi nieodzowny warunek utrzymania dobrej kondycji fizycznej i psychicznej nurka.
Nurkowanie w miękkich, mokrych skafandrach może powodować uszkodzenie naskórka, skutkiem czego może dojść do powstania zmian chorobowych na skórze, spowodowanych zanieczyszczeniem wody. Po każdym nurkowaniu należy więc zmyć ciało ciepłą wodą z mydłem, a do każdego nurkowania w skafandrach suchych używać czystej bielizny nurkowej.
Niezwykle ważna jest także samoocena swojego stanu zdrowia i zdolności do nurkowania.
W razie jakichkolwiek wątpliwości, lepiej zrezygnować z nurkowania do czasu wyjaśnienia problemu przez lekarza.
Nie nurkuj za wszelką cenę – zwracaj uwagę na zatoki i błonę bębenkową.
Nigdy nie nurkuj sam. Pod wodą nie odłączaj się od grupy.
Przed nurkowaniem zawsze wykonuj tzw. zanurzenie kontrolne.
Podczas wszystkich nurkowań wykonuj co najmniej jeden przystanek dekompresyjny 3-minutowy na głębokości 3-ch metrów.
W sytuacji zagrożenia – zachowaj spokój, nie ulega panice, zastanów się.
Bardzo ważne jest uświadomienie kandydatom do nurkowania rekreacyjnego, że sami są odpowiedzialni za własne zdrowie i bezpieczeństwo. Wobec powyższego, nie powinni ukrywać żadnych informacji o stanie zdrowia, przebytych chorobach i urazach.
Powinni być jak najlepiej poinformowani przez lekarza znającego zagadnienia medycyny podwodnej o możliwości nurkowania z określonymi schorzeniami, jak również o potencjalnych zagrożeniach , które może spowodować nurkowanie.
Różne czynniki środowiskowe, takie jak stres termiczny, ekspozycja na zimno, opory wody podczas pływania, następstwa zanurzenia, zwiększone ciśnienie otaczające i zwiększona gęstość gazów oddechowych, są czynnikami , które prowadzą do zmiany funkcjonalności wielu narządów i układów, które z kolei mogą powodować powstanie lub zaostrzenie chorób.
Należy stale poszerzać swoją wiedzę z zakresu płetwonurkowania, nie tylko skupiając się na stronie technicznej i sprzętowej, ale także z zakresu fizjologii nurkowania, zasad bezpieczeństwa i higieny , chorób nurkowych.
Pamiętaj:
Nurkuj korzystając bardziej z głowy, niż z płetw.
Planuj każde nurkowanie i nurkuj zgodnie z tym planem.
Autorem artykułu jest lek. Janusz Wójcicki, specjalista chorób płuc, który przyjmuje w poradni pulmonologicznej w naszym centrum, a prywatnie nurkuje w Polsce oraz za granicą.
Bibliografia:
- Wielka Interna. Pulmonologia. Wydanie II. pod. red. Adama Antczaka – rozdział : Medycyna nurkowa.
- Medycyna dla nurkujących. Jarosław Krzyżak. Krzysztof Korzeniewski. Poznań. 2020.
- Strona internetowa – „ZANURKOWANI”.
- Strona internetowa: nurkomania.pl /m.in. wskazówki bezpieczeństwa wg CMAS